થેલેસેમિયા એ બ્લડ ડિસઓર્ડર છે. થેલેસેમિયા એક એવો રોગ છે જેના વિશે લોકો બહુ ઓછા જાણે છે. આ રોગ વિશે જાગૃતિ ફેલાવવા માટે દર વર્ષે 8 મેના રોજ 'વિશ્વ થેલેસેમિયા દિવસ' ઉજવવામાં આવે છે.
World Thalassemia Day 2024: તમને જણાવી દઈએ કે, થેલેસેમિયા એક આનુવંશિક રક્ત વિકાર છે જેમાં શરીરમાં હિમોગ્લોબિનનું સ્તર અસામાન્ય રીતે પ્રભાવિત થવા લાગે છે. જેના કારણે શરીરમાં ધીમે ધીમે લોહીની ઉણપ થવા લાગે છે. ન્યુબર્ગ ડાયગ્નોસ્ટિક્સના લેબના ચીફ ડૉ. વિજ્ઞાન મિશ્રા જણાવી રહ્યા છે કે થેલેસેમિયાના લક્ષણો, કારણો અને નિવારણના પગલાં શું છે?
થેલેસેમિયા શું છે?
ડૉ. વિજ્ઞાન મિશ્રા કહે છે, “થેલેસેમિયા એ બ્લડ ડિસઓર્ડર છે. આ રોગ આનુવંશિક છે. આમાં, વ્યક્તિના શરીરમાં લાલ રક્તકણોની માત્રા ઓછી થવા લાગે છે જેના કારણે હિમોગ્લોબિનનું સ્તર અસામાન્ય થઈ જાય છે જેના કારણે શરીરમાં એનિમિયા થાય છે.
થેલેસેમિયાના લક્ષણો:
- અતિશય થાક: લોહીની ખોટને કારણે
- નબળાઈ: એનિમિયા અને લાલ રક્ત કોશિકાઓની સંખ્યામાં ઘટાડો થવાને કારણે.
- ત્વચાનું પીળું પડવું: એનિમિયાનું સામાન્ય લક્ષણ.
- શ્વાસ લેવામાં તકલીફઃ પૂરતો ઓક્સિજન ન મળવાને કારણે
થેલેસેમિયાના કારણો:
થેલેસેમિયા ત્યારે થાય છે જ્યારે હિમોગ્લોબિન ઉત્પાદનને નિયંત્રિત કરતા જનીનમાં પરિવર્તન થાય છે. વાસ્તવમાં, આપણા શરીરમાં હિમોગ્લોબિન બે પ્રકારની પ્રોટીન શૃંખલાઓ ધરાવે છે – આલ્ફા-ગ્લોબિન અને બીટા-ગ્લોબિન. જો જનીનમાં પરિવર્તનને કારણે આલ્ફા અથવા બીટા પ્રોટીનની કોઈપણ સાંકળો અસામાન્ય બની જાય, તો તેના કારણે લાલ રક્તકણોના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થાય છે.
થેલેસેમિયા કેવી રીતે અટકાવવું?
- આનુવંશિક પરામર્શ: થેલેસેમિયાનો કૌટુંબિક ઇતિહાસ ધરાવતા યુગલોએ તેમના માટે કેટલું જોખમી છે તે જાણવા માટે આનુવંશિક કાઉન્સેલિંગમાંથી પસાર થવું જોઈએ.
- પેરેંટલ ટેસ્ટિંગઃ જે યુગલોમાં આ સમસ્યા આનુવંશિક હોવાનું જણાયું છે તેમણે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન આ પરીક્ષણ કરાવવું જોઈએ જેથી કરીને જાણી શકાય કે ગર્ભમાં થેલેસેમિયા જનીન છે કે નહીં.
- પ્રી-ઇમ્પ્લાન્ટેશન જિનેટિક ડાયગ્નોસિસ (PGD): IVF સારવાર દરમિયાન, ગર્ભ રોપતા પહેલા થેલેસેમિયા જનીન માટે પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે.
થેલેસેમિયામાં આ ટેસ્ટ કરાવો
- સંપૂર્ણ રક્ત ગણતરી (CBC): લાલ રક્ત કોશિકાઓની માત્રા અને ગુણવત્તાને માપે છે.
- હિમોગ્લોબિન ઇલેક્ટ્રોફોરેસીસ: રક્તમાં હાજર હિમોગ્લોબિનના પ્રકારોને ઓળખે છે, જેમાં અસામાન્ય પ્રકારોનો સમાવેશ થાય છે.
- આનુવંશિક પરીક્ષણ: થેલેસેમિયા માટે જવાબદાર આનુવંશિક પરિવર્તનને ઓળખે છે.