India-China-Russia ત્રિપક્ષીય સંવાદ સંગઠનને પુનર્જીવિત કરવાના પ્રયાસોએ વિશ્વમાં ગભરાટ ફેલાવ્યો છે. જો આ સંગઠન ફરીથી સ્થાપિત થાય તો અમેરિકા અને નાટો સૌથી વધુ તણાવમાં આવી શકે છે.
ભારત-ચીન-રશિયા ત્રિપક્ષીય સંવાદને ફરીથી સક્રિય કરવાના પ્રયાસો વચ્ચે, વિશ્વ વ્યવસ્થાની દ્રષ્ટિએ વિશ્વ ઘણા ધ્રુવોમાં વહેંચાઈ શકે છે. રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ પુતિન એ ભારત-રશિયા-ચીન (RIC) સંગઠનને પુનર્જીવિત કરવા માટે પહેલ કરનાર પ્રથમ વ્યક્તિ હતા. આ પછી, ચીને પણ તેને ટેકો આપ્યો છે. હવે બંને દેશો ભારતની રાહ જોઈ રહ્યા છે. પરંતુ બંને દેશો ભારત સાથે આ સંગઠનને ફરીથી સક્રિય કેમ કરવા માંગે છે? આ સંગઠનના ફરીથી સક્રિય થવાથી ઉત્તર એટલાન્ટિક સહયોગ સંગઠન (NATO) અને અમેરિકા વચ્ચે શું તણાવ હોઈ શકે છે? ચાલો જાણીએ સમગ્ર મામલો.
બેઇજિંગે રશિયાને ટેકો આપ્યો
બેઇજિંગે પુતિનના પ્રસ્તાવને સંપૂર્ણ ટેકો આપ્યો છે. બેઇજિંગે રશિયા-ભારત-ચીન (RIC) ત્રિપક્ષીય સંવાદને પુનર્જીવિત કરવા માટે સ્પષ્ટ વલણ અપનાવ્યું છે. ચીને કહ્યું કે આ સહયોગ ફક્ત આ ત્રણ દેશોના હિતમાં જ નહીં, પરંતુ પ્રાદેશિક અને વૈશ્વિક શાંતિ, સુરક્ષા, સ્થિરતા અને પ્રગતિને પણ મજબૂત બનાવે છે. આ સંગઠન ત્રણેય દેશોના હિતમાં છે. તેથી, ચીન આ ત્રિપક્ષીય સહયોગને આગળ વધારવા માટે રશિયા અને ભારત સાથે વાતચીત જાળવી રાખવા તૈયાર છે. તે જ સમયે, ભારત તેમાં ઉતાવળ કરવા માંગતું નથી.
રશિયા ભારત અને ચીન સાથે વાતચીત શરૂ કરે છે
રશિયાના નાયબ વિદેશ પ્રધાન આન્દ્રેઈ રુડેન્કોના જણાવ્યા અનુસાર, મોસ્કો આ મુદ્દા પર બેઇજિંગ અને નવી દિલ્હી સાથે વાત કરી રહ્યું છે અને ઇચ્છે છે કે RIC ફોર્મેટ ફરીથી સક્રિય રીતે કાર્ય કરે. કારણ કે આ ત્રણેય BRICS ના સ્થાપક સભ્યો છે અને મહત્વપૂર્ણ ભાગીદાર છે. આ અંગે, ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા લિન જિયાને એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં જણાવ્યું હતું કે, “ચીન-રશિયા-ભારત સહયોગ માત્ર ત્રણ દેશોના હિતમાં જ નહીં, પણ પ્રાદેશિક અને વૈશ્વિક શાંતિ, સુરક્ષા, સ્થિરતા અને પ્રગતિમાં પણ ફાળો આપે છે. ચીન ત્રિપક્ષીય સહયોગને આગળ વધારવાના સંદર્ભમાં રશિયા અને ભારત સાથે વાતચીત જાળવી રાખવા તૈયાર છે.” તે જ સમયે, ભારતે કહ્યું છે કે આ ફોર્મેટ ફરીથી શરૂ કરવાનો નિર્ણય “બધા પક્ષો માટે અનુકૂળ સમય અને સુવિધા” પર આધારિત હશે.
RIC થી પશ્ચિમ માટે શું ખતરો છે?
રશિયાના મતે, RIC યુરેશિયન ખંડમાં એક સમાન સુરક્ષા અને સહયોગ માળખું બની શકે છે, જે પશ્ચિમી બ્લોક્સના દબાણના સમયે વ્યૂહાત્મક સંતુલન સ્થાપિત કરી શકે છે. તેમાં ત્રણ દેશો હોઈ શકે છે, પરંતુ મહાસત્તા હોવાને કારણે, તેઓ NATO જેટલા શક્તિશાળી હોઈ શકે છે. તેથી, NATO અને અમેરિકા આ સંગઠન વિશે ચિંતિત હોઈ શકે છે. અમેરિકા ક્યારેય ઇચ્છશે નહીં કે આ સંગઠન ફરીથી જીવંત થાય. એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં વ્યૂહાત્મક પરિસ્થિતિઓ અને વૈશ્વિક શક્તિ સંતુલનમાં ફેરફાર વચ્ચે આ પગલું ત્રણેય દેશો વચ્ચે સંવાદને પુનર્જીવિત કરી શકે છે.
અમેરિકા સૌથી વધુ ચિંતિત છે
આ સંગઠનના પુનરુત્થાન વિશે અમેરિકા સૌથી વધુ ચિંતિત હોઈ શકે છે. કારણ કે ચીન સાથે મજબૂત દુશ્મનાવટને કારણે, ભારતને નિયંત્રણમાં રાખવું જરૂરી છે. પરંતુ પાકિસ્તાન સાથે અમેરિકાના જોડાણને કારણે, ભારત પણ તેને ટ્રેલર આપી રહ્યું છે. એવું માનવામાં આવે છે કે RIC ના પુનરુત્થાનના ભયને સમજીને, અમેરિકાએ પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા માટે જવાબદાર TRF ને વૈશ્વિક આતંકવાદી સંગઠન જાહેર કર્યું છે. જેથી ભારત અમેરિકાના પડાવમાંથી બહાર ન નીકળી જાય.
વિશ્વ વ્યવસ્થા બદલવાની ચિંતા
અમેરિકા ઉપરાંત, નાટો સહિત અન્ય પશ્ચિમી દેશો જો આ સંગઠન ફરીથી સક્રિય થાય તો વિશ્વ વ્યવસ્થા બદલવાની ચિંતા કરી શકે છે. કારણ કે ત્રણેય યુરેશિયાના શક્તિશાળી દેશો છે. આમાં, ભારતને એક એવો દેશ માનવામાં આવે છે જે વિશ્વના વિવિધ ખંડો વચ્ચેના સંબંધોને સંતુલિત કરે છે અને એક વિશ્વસનીય દેશ છે. આવી સ્થિતિમાં, ભારત રશિયા અને ચીન સાથે હાથ મિલાવીને વિશ્વ વ્યવસ્થા બદલી શકે છે. આના કારણે, વિશ્વના ઘણા દેશો વિવાદો અને અન્ય વૈશ્વિક ઉકેલો માટે નાટો અને અમેરિકાને બદલે RIC તરફ વળી શકે છે. આનાથી અમેરિકા તેની સર્વોપરિતા ગુમાવવાના ભયમાં મુકાશે.