West Bengal: પશ્ચિમ બંગાળમાં ૧૩.૬૯ ટકા નકલી મતદારો, SIR પહેલાંના સંશોધન અહેવાલમાં મોટો દાવો
West Bengal: પશ્ચિમ બંગાળની મતદાર યાદીમાં વ્યાપક ગેરરીતિઓના અહેવાલો આવ્યા છે. તાજેતરના એક સંશોધનમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે લગભગ ૧૩.૬૯% મતદારો નકલી અથવા મૃત છે. બિહારમાં ખાસ મતદાર સુધારણા અભિયાન (SIR) પછી, પશ્ચિમ બંગાળમાં પણ આવી જ ઝુંબેશની શક્યતા વધી ગઈ છે.
મતદાર યાદી અંગે દેશભરમાં રાજકીય પક્ષો વચ્ચે ચાલી રહેલી ચર્ચા હવે પશ્ચિમ બંગાળ સુધી પહોંચી ગઈ છે. બિહારમાં ચૂંટણી પંચના ખાસ મતદાર સુધારણા અભિયાન (SIR) દરમિયાન લાખો નામો કાઢી નાખવામાં આવ્યા બાદ, હવે પશ્ચિમ બંગાળની મતદાર યાદી પર પ્રશ્નો ઉભા થયા છે. નિષ્ણાતો માને છે કે રાજ્યની મતદાર યાદીમાંથી લગભગ ૧૩.૬૯ ટકા નામો નકલી અથવા મૃતકોના છે.
બિહારમાં ૬૫ લાખથી વધુ મતદારોને યાદીમાંથી દૂર કર્યા પછી, ચૂંટણી પંચે હવે સંકેત આપ્યો છે કે પશ્ચિમ બંગાળમાં પણ SIR ઝુંબેશ હાથ ધરવામાં આવશે. જોકે, પંચે આ પ્રક્રિયાની સમયમર્યાદા સ્પષ્ટ કરી નથી.
પશ્ચિમ બંગાળમાં મતદાર યાદીનું છેલ્લું સંપૂર્ણ સંશોધન 2002 માં કરવામાં આવ્યું હતું. છેલ્લા 22 વર્ષોમાં, આ યાદીની યોગ્ય રીતે સમીક્ષા કરવામાં આવી નથી, જેના કારણે મૃતકો અને ડુપ્લિકેટ નામો દૂર કરવામાં આવ્યા નથી.
સંશોધન અહેવાલમાં ચોંકાવનારા આંકડા
ઓગસ્ટ 2025 માં પ્રકાશિત થયેલા “પશ્ચિમ બંગાળમાં મતદાર યાદી ફુગાવો: કાયદેસર મતદાર ગણતરીઓનું વસ્તી વિષયક પુનર્નિર્માણ” (2024) સંશોધનમાં, વિદ્યુ શેખર (એસપી જૈન, મુંબઈ) અને મિલન કુમાર (આઈઆઈએમ વિશાખાપટ્ટનમ) એ પશ્ચિમ બંગાળની મતદાર યાદીનું ઊંડાણપૂર્વક વિશ્લેષણ કર્યું છે. અભ્યાસ મુજબ, 2024 ની મતદાર યાદીમાં લગભગ 1.04 કરોડ વધારાના નામ છે. આ કુલ યાદીના લગભગ 13.69 ટકા છે. સંશોધન ચેતવણી આપે છે કે આ આંકડો ન્યૂનતમ છે, વાસ્તવિક સંખ્યા તેનાથી પણ વધુ હોઈ શકે છે.
સંશોધનમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે બિહારની જેમ, પશ્ચિમ બંગાળની મતદાર યાદીમાં મૃત લોકોના નામ પણ મોટા પાયે નોંધાયેલા છે. ૨૦૦૪ની યાદીમાં રાજ્યમાં ૪.૭૪ કરોડ મતદારો હતા. વીસ વર્ષ પછી, કુદરતી મૃત્યુદર અને ઉંમરના આધારે, એવો અંદાજ લગાવવામાં આવ્યો હતો કે આમાંથી લગભગ એક કરોડ લોકો હવે હયાત નથી. તેમ છતાં, તેમના નામ મતદાર યાદીમાંથી દૂર કરવામાં આવ્યા નથી.
અભ્યાસ મુજબ, ૧૯૮૬ થી ૨૦૦૬ વચ્ચે જન્મેલા અને ૧૮ વર્ષની ઉંમર પૂર્ણ કરનારા નવા મતદારો ઉમેર્યા પછી અને સ્થળાંતર બાદ કર્યા પછી, ૨૦૨૪ માં પશ્ચિમ બંગાળમાં માન્ય મતદારોની સંખ્યા લગભગ ૬.૫૭ કરોડ હોવી જોઈએ, પરંતુ ચૂંટણી પંચના ડેટામાં આ સંખ્યા ૭.૬૧ કરોડ નોંધાયેલી છે, એટલે કે, લગભગ ૧.૦૪ કરોડ નામ વધારાના મળી આવ્યા હતા. આ તફાવત ચૂંટણી પરિણામો પર મોટી અસર કરી શકે છે.