Swachchata mission: સરકારી કચેરીઓમાં સ્વચ્છતા અભિયાનથી કેન્દ્ર સરકારે પાંચ વર્ષમાં ₹4,100 કરોડની કમાણી કરી. જાણો કેવી રીતે
Swachchata mission: કેન્દ્રીય મંત્રી જીતેન્દ્ર સિંહે રવિવારે જાહેરાત કરી કે સરકારે વિવિધ કેન્દ્ર સરકારની કચેરીઓમાંથી ભંગારની હરાજી કરીને પાંચ વર્ષમાં આશરે ₹4,100 કરોડની કમાણી કરી છે. હરાજી કરાયેલી વસ્તુઓમાં ભંગારની સાથે ઇલેક્ટ્રોનિક વસ્તુઓનો પણ સમાવેશ થાય છે. એવું જાણવા મળ્યું છે કે આ સમગ્ર અભિયાન કેન્દ્ર સરકારના સ્વચ્છતા અભિયાનનો એક ભાગ હતું.
જીતેન્દ્ર સિંહે જણાવ્યું હતું કે ગયા વર્ષના ખાસ સ્વચ્છતા અભિયાન 4.0 ના અંત સુધીમાં આશરે ₹3,300 કરોડની કમાણી થઈ હતી, જેમાં આ વર્ષના ખાસ સ્વચ્છતા અભિયાન 5.0 (2 થી 31 ઓક્ટોબર, 2025 સુધી) માં ₹788.53 કરોડ ઉમેરવામાં આવ્યા છે. આમ, અત્યાર સુધીની કુલ આવક ₹4,088.53 કરોડને વટાવી ગઈ છે.
તેમણે કહ્યું, “૨૦૨૧ થી અત્યાર સુધી, પાંચ વાર્ષિક ખાસ સ્વચ્છતા અભિયાનો (દર વર્ષે એક મહિના માટે ચલાવવામાં આવતા) દ્વારા, વિવિધ કેન્દ્ર સરકારની કચેરીઓમાં સંગ્રહિત કચરાના હરાજીમાંથી કુલ ₹૪,૦૮૮.૫૩ કરોડની આવક થઈ છે.” સિંહે સમજાવ્યું કે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ તેમના પ્રથમ સ્વતંત્રતા દિવસના ભાષણમાં લાલ કિલ્લા પરથી સ્વચ્છતા અભિયાનનું આહ્વાન કર્યું હતું. આ પહેલે એક જન આંદોલનનું સ્વરૂપ લીધું, જેના કારણે પહેલા જ વર્ષમાં ચાર લાખથી વધુ શૌચાલયોનું નિર્માણ થયું.
કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું કે સરકારી કચેરીઓમાંથી જૂની ફાઇલો, તૂટેલા ફર્નિચર અને અન્ય બિનઉપયોગી વસ્તુઓ દૂર કરવાની ઝુંબેશ એક અભિયાન તરીકે શરૂ કરવામાં આવી હતી. સિંહે સમજાવ્યું કે દર વર્ષે આ અભિયાનમાં નવા પરિમાણો ઉમેરવામાં આવ્યા હતા. ૨૦૨૧ માં, વડા પ્રધાનના સૂચન પર, એવું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે સ્વચ્છતા અભિયાન ચાલુ રહેશે, પરંતુ દર વર્ષે ૨ ઓક્ટોબર (ગાંધી જયંતિ) થી ૩૧ ઓક્ટોબર સુધી એક ખાસ સ્વચ્છતા અભિયાન ચલાવવામાં આવશે, જેમાં તમામ મંત્રાલયો અને વિભાગોએ સક્રિયપણે ભાગ લેવો પડશે અને પ્રગતિનો અહેવાલ આપવો પડશે.
મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા ત્રણ વર્ષોમાં, પરંપરાગત કચરાની સાથે, ઓફિસોમાંથી નોંધપાત્ર પ્રમાણમાં ઇલેક્ટ્રોનિક કચરો પણ એકત્રિત કરવામાં આવ્યો છે, જેને ફક્ત આવક પેદા કરવા માટે વેચી શકાય છે એટલું જ નહીં, પરંતુ વેસ્ટ ટુ વેલ્થ મોડેલ હેઠળ રિસાયકલ કરીને ઉપયોગમાં પણ લઈ શકાય છે. આ અભિયાનનું બીજું એક મુખ્ય પરિણામ 23.1 મિલિયન ચોરસ ફૂટ વિસ્તારની ઉપયોગિતા હતી, જે અગાઉ બિનઉપયોગી વસ્તુઓ, જૂના ફર્નિચર અને કચરોથી ભરેલું હતું.
સિંહે જણાવ્યું હતું કે ભંગારમાંથી મળેલી ₹4,088 કરોડની આવક એક મોટા અવકાશ મિશન અથવા અનેક ચંદ્રયાન મિશનના બજેટ જેટલી છે. તેમણે કહ્યું કે મુક્ત કરાયેલો વિસ્તાર એટલો મોટો છે કે ત્યાં એક વિશાળ મોલ અથવા અન્ય આર્થિક માળખાકીય સુવિધાઓ બનાવી શકાય છે.
તેમણે સમજાવ્યું કે આ વર્ષે ખાસ સ્વચ્છ ભારત અભિયાન 5.0 એવા સમયે શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું જ્યારે વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી મંત્રાલય પણ મોટા પાયે વેસ્ટ ટુ વેલ્થ પ્રવૃત્તિઓ ચલાવી રહ્યું હતું. આમાં CSIR-NIIST તિરુવનંતપુરમ દ્વારા વિકસિત અને AIIMS નવી દિલ્હીમાં અમલમાં મુકાયેલી હોસ્પિટલ વેસ્ટ રિસાયક્લિંગ ટેકનોલોજી, CSIR-IIP દેહરાદૂન દ્વારા કરવામાં આવી રહેલ સ્પેન્ડ ઓઇલ રિસાયક્લિંગ અને CSIR-CRRI નવી દિલ્હી દ્વારા વિકસિત ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને રસ્તાના બાંધકામમાં સ્ટીલ સ્લજનો ઉપયોગ શામેલ છે.