Supreme Court: SIR દરમિયાન BLOના મૃત્યુ પર સુપ્રીમ કોર્ટે ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી, રાજ્યોને કડક નિર્દેશો આપ્યા
Supreme Court: ભારતના ચૂંટણી પંચ દ્વારા સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન (SIR) હેઠળ હાથ ધરવામાં આવેલા ચૂંટણી સુધારા દરમિયાન બૂથ લેવલ ઓફિસર્સ (BLO) ના મૃત્યુ અંગે સુપ્રીમ કોર્ટે ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. મુખ્ય ન્યાયાધીશ સૂર્યકાંતની આગેવાની હેઠળની બેન્ચે રાજ્ય સરકારોને હાલના BLOના કામને સરળ બનાવવા અને તેમના કામના કલાકો ઘટાડવા માટે વધારાના સ્ટાફ તૈનાત કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.
સુપ્રીમ કોર્ટે મંગળવારે મતદાર યાદીઓના સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન (SIR) દરમિયાન બૂથ લેવલ ઓફિસર્સ (BLO) ના વધેલા કાર્યભાર અને કથિત મૃત્યુના મુદ્દા પર કડક વલણ અપનાવ્યું. મુખ્ય ન્યાયાધીશ (CJI)એ સ્પષ્ટતા કરી કે, કોર્ટ શિયાળુ વેકેશન પહેલા કેસની સુનાવણી પૂર્ણ કરવા માંગે છે અને આ માટે અન્ય તમામ કેસ મુલતવી રાખ્યા છે. સુનાવણીના અંતે, કોર્ટે રાજ્યોને BLO ના કામનો ભાર ઘટાડવા માટે મહત્વપૂર્ણ વચગાળાના સૂચનો જારી કર્યા.
‘શું 10 ફોર્મ ભરવા ખૂબ બોજારૂપ છે?’ – કોર્ટમાં ગરમાગરમ ચર્ચા
સુનાવણી દરમિયાન, ચૂંટણી પંચ (ECI) એ દલીલ કરી હતી કે એક મતદાન મથક પર વધુમાં વધુ 1,200 મતદારો હોઈ શકે છે અને BLOs ને 30 દિવસમાં 1,200 ફોર્મ એકત્રિત કરવાની જરૂર છે, જે “કોઈ વધારાનો બોજ નથી.” આનો જવાબ આપતા, CJI એ પ્રશ્ન કર્યો, “શું દરરોજ 10 ફોર્મ ભરવા એ બોજ છે?” વરિષ્ઠ વકીલ કપિલ સિબ્બલે વળતો જવાબ આપતા કહ્યું કે વાસ્તવિકતા એ છે કે BLOs ને દરરોજ 40 ફોર્મ ભરવા પડે છે અને માહિતી એકત્રિત કરવા માટે બહુમાળી ઇમારતોમાં મુસાફરી કરવી પડે છે, જે ખૂબ જ મુશ્કેલ છે. ચૂંટણી પંચના વકીલે આને “રાજકીય દલીલ” ગણાવી.
કોર્ટમાં BLO આત્મહત્યા, FIR અને કામના દબાણનો મુદ્દો ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો.
તમિલનાડુમાં એક રાજકીય પક્ષનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા વરિષ્ઠ વકીલ ગોપાલ શંકરનારાયણે દાવો કર્યો હતો કે SIR દરમિયાન 35-40 BLOs મૃત્યુ પામ્યા હતા અને જે લોકો લક્ષ્ય પૂર્ણ કરવામાં નિષ્ફળ ગયા હતા તેમને કાર્યવાહીની ધમકી આપવામાં આવી રહી હતી. તેમણે પૂછ્યું, “આ લોકો શિક્ષકો અને આંગણવાડી કાર્યકરો છે. શું તેમની સાથે આ રીતે વર્તન કરી શકાય?” તેમણે કોર્ટને જણાવ્યું કે એકલા ઉત્તર પ્રદેશમાં જ ૫૦ FIR દાખલ કરવામાં આવી છે અને BLO ને ૨૪-૪૮ કલાકમાં તેમનું કામ પૂર્ણ કરવા માટે નોટિસ મોકલવામાં આવી રહી છે.
મારે ૩ વાગ્યા સુધી કામ કરવું પડે છે. હું સવારે કેવી રીતે ભણાવી શકું?
અરજદારોએ એમ પણ જણાવ્યું હતું કે BLO સવારે ૩ વાગ્યા સુધી ભણાવ્યા પછી નબળા નેટવર્કવાળા વિસ્તારોમાં દસ્તાવેજો અપલોડ કરી રહ્યા હતા. એક કિસ્સામાં, એક BLO એ તેના લગ્ન માટે રજા નકાર્યા બાદ આત્મહત્યા કરી હતી.
સુપ્રીમ કોર્ટ તરફથી મહત્વપૂર્ણ વચગાળાના નિર્દેશો
રાજ્ય સરકારોએ કાર્યભારનું સમાન વિતરણ સુનિશ્ચિત કરવા માટે તાત્કાલિક વધારાનો સ્ટાફ તૈનાત કરવો જોઈએ.
જો કોઈ કર્મચારી સ્વાસ્થ્ય, ગર્ભાવસ્થા, કૌટુંબિક કારણોસર અથવા અન્ય વ્યક્તિગત સંજોગોને કારણે SIR ફરજો બજાવી શકતો નથી, તો તેમની વિનંતી કેસ-બાય-કેસ આધારે ધ્યાનમાં લેવામાં આવશે.
BLO ના મૃત્યુના કિસ્સામાં વળતર માટે, અસરગ્રસ્ત પરિવારો વ્યક્તિગત અરજીઓ દ્વારા રાહત માંગી શકે છે.
કપિલ સિબ્બલે પ્રશ્ન કર્યો કે 2027 માં ઉત્તર પ્રદેશની ચૂંટણીઓને ધ્યાનમાં રાખીને, ફક્ત બે મહિનામાં SIR પૂર્ણ કરવાની આટલી ઉતાવળ કેમ કરવામાં આવી. તેના જવાબમાં, ચૂંટણી પંચે જણાવ્યું કે રાજ્ય પોલીસ પર તેનો કોઈ નિયંત્રણ નથી, અને તેથી નોટિસ જરૂરી છે. જો કે, કોર્ટે પુનરોચ્ચાર કર્યો કે રાજ્ય સરકારો વધુ કર્મચારીઓ પૂરા પાડીને આ દબાણ ઘટાડી શકે છે.