SC: સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું- આધાર અને મતદાર ઓળખપત્ર નાગરિકતાનો પુરાવો નથી; ચૂંટણી પંચે કહ્યું- ડ્રાફ્ટ યાદીમાં ભૂલ સુધારશે

SC: બિહારમાં મતદાર યાદીના વિશેષ સુધારા (SIR) અંગે સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી ચાલી રહી છે. વિરોધ પક્ષો અને સામાજિક સંગઠનોનો આરોપ છે કે આ પ્રક્રિયા હેઠળ કરોડો મતદારોના નામ કાઢી નાખવામાં આવી રહ્યા છે, જ્યારે ચૂંટણી પંચ દાવો કરે છે કે આ પ્રક્રિયા મતદાર યાદીને પારદર્શક અને સાચી રાખવા માટે છે.

સુપ્રીમ કોર્ટની ટિપ્પણી – વિશ્વાસનો અભાવ, હકીકતો સ્પષ્ટ

મંગળવારે સુનાવણી દરમિયાન, સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશ સૂર્યકાંત અને ન્યાયાધીશ જોયમલ્યા બાગચીની બેન્ચે કહ્યું કે આ મામલો મોટે ભાગે વિશ્વાસના અભાવનો છે. ચૂંટણી પંચે કોર્ટને જણાવ્યું હતું કે ૭.૯ કરોડ મતદારોમાંથી, લગભગ ૬.૫ કરોડ લોકોને કોઈ દસ્તાવેજો આપવાની જરૂર નથી, કારણ કે તેઓ અથવા તેમના માતા-પિતા ૨૦૦૩ની મતદાર યાદીમાં પહેલાથી જ નોંધાયેલા હતા. કોર્ટે અરજદારોને કહ્યું – જો ૭.૯ કરોડ મતદારોમાંથી ૭.૨૪ કરોડ લોકોએ SIRનો જવાબ આપ્યો છે, તો ‘૧ કરોડ મતદારોના નામ ગુમ’ હોવાની દલીલ યોગ્ય નથી.

દસ્તાવેજો પર વિવાદ શું છે?

સુપ્રીમ કોર્ટે ચૂંટણી પંચના નિર્ણય સાથે સંમતિ દર્શાવી હતી કે ફક્ત આધાર અને મતદાર ઓળખ કાર્ડને નાગરિકતાનો મજબૂત પુરાવો ગણી શકાય નહીં. તેની સાથે અન્ય દસ્તાવેજો પણ હોવા જોઈએ. અરજદાર વતી કપિલ સિબ્બલે કહ્યું હતું કે લોકો પાસે આધાર, રાશન અને EPIC કાર્ડ હોવા છતાં, અધિકારીઓ તેમને માન્ય માનતા નથી. કોર્ટે પૂછ્યું – ‘શું તમારો મતલબ એ છે કે જેમની પાસે કોઈ દસ્તાવેજો નથી તેમને પણ મતદાર ગણવા જોઈએ?’

રાજકીય પક્ષો અને કાર્યકરોનો વાંધો

અભિષેક મનુ સિંઘવી અને પ્રશાંત ભૂષણે આ પ્રક્રિયાની સમય મર્યાદા અને 65 લાખ મતદારોને ‘મૃત, સ્થળાંતરિત અથવા અન્યત્ર નોંધાયેલા’ જાહેર કરવાના આંકડા પર પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા. યોગેન્દ્ર યાદવે કહ્યું – બિહારમાં પુખ્ત વસ્તી 8.18 કરોડ છે, જ્યારે મતદારોની સંખ્યા 7.9 કરોડ હોવાનું જણાવાયું છે. તેમણે આરોપ લગાવ્યો કે SIR ની રચના ‘નામો દૂર કરવા’ માટે છે. ઉદાહરણો આપવામાં આવ્યા હતા કે કેટલાક વિસ્તારોમાં જીવંત લોકોને મૃત જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા અને મૃત લોકોને જીવંત જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા.

ડ્રાફ્ટ યાદીમાં ભૂલો સુધારવામાં આવશે – ચૂંટણી પંચ

વરિષ્ઠ વકીલ રાકેશ દ્વિવેદીએ (ECI વતી) કહ્યું – આ એક ડ્રાફ્ટ યાદી છે, તેમાં કેટલીક ભૂલો સ્વાભાવિક છે, જે અંતિમ યાદીમાં સુધારવામાં આવશે. તેનો હેતુ મતદાર યાદીમાંથી અયોગ્ય નામો દૂર કરીને ચૂંટણીની શુદ્ધતા વધારવાનો છે. તમને જણાવી દઈએ કે ડ્રાફ્ટ યાદી 1 ઓગસ્ટના રોજ પ્રકાશિત થશે અને અંતિમ યાદી 30 સપ્ટેમ્બરના રોજ બહાર પાડવામાં આવશે. સુપ્રીમ કોર્ટે પહેલાથી જ કહ્યું હતું કે જો મોટા પાયે નામો કાઢી નાખવાની સ્થિતિ ઉભી થશે, તો તે તાત્કાલિક હસ્તક્ષેપ કરશે. સુનાવણી બુધવારે પણ ચાલુ રહેશે, જેમાં કોર્ટે ECI ને સંપૂર્ણ ડેટા તૈયાર રાખવા કહ્યું છે.

કયા સાંસદો સર્વોચ્ચ અદાલતમાં પહોંચ્યા?

આ મામલે ઘણા મોટા રાજકીય નેતાઓ અને સંગઠનો સુપ્રીમ કોર્ટ પહોંચ્યા છે. આમાં RJD સાંસદ મનોજ ઝા, TMC સાંસદ મહુઆ મોઇત્રા, કોંગ્રેસના સાંસદ કેસી વેણુગોપાલ, NCP (શરદ પવાર જૂથ) સાંસદ સુપ્રિયા સુલે, CPI મહાસચિવ ડી. રાજા, સમાજવાદી પાર્ટીના સાંસદ હરિંદર સિંહ મલિક, શિવસેના (ઉદ્ધવ ઠાકરે જૂથ) સાંસદ અરવિંદ સાવંત, JMM સાંસદ સરફરાઝ અહેમદ, CPIML મહાસચિવ દીપાંકર ભટ્ટાચાર્ય તેમજ PUCL, ADR અને યોગેન્દ્ર યાદવ જેવા કાર્યકરોનો સમાવેશ થાય છે.