Jammu-kashmir: જમ્મુ-કાશ્મીરમાં લાંબા સમય બાદ યોજાનારી વિધાનસભાની ચૂંટણી ઐતિહાસિક બનવા જઈ રહી છે. આ ચૂંટણીમાં વાલ્મિકી સમાજના 10 હજાર લોકો પહેલીવાર તેમના મતાધિકારનો ઉપયોગ કરશે, જેઓ કલમ 370 અને 35A હેઠળ દાયકાઓથી તેમના અધિકારોથી વંચિત હતા.
જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં આગામી વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ માત્ર રાજકારણ અને સુરક્ષાની દૃષ્ટિએ જ નહીં, પરંતુ વિસ્તારના સામાજિક માળખાને એક નવું પરિમાણ આપવા માટે પણ ઐતિહાસિક બનવાની છે. આ ચૂંટણીઓમાં પ્રથમ વખત વાલ્મિકી સમાજના લગભગ 350 પરિવારોના 10 હજાર લોકો તેમના મતાધિકારનો ઉપયોગ કરશે. જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં વિશેષ દરજ્જાની કલમ 370 અને 35A હેઠળ દાયકાઓથી આ સમુદાયને મતદાનના અધિકારથી વંચિત રાખવામાં આવ્યો હતો.
વાલ્મિકી સમુદાયના ઘણા લોકો માટે, આ માત્ર મતદાનના અધિકાર કરતાં વધુ છે. આ અધિકાર તેમના સપના પૂરા કરવા જઈ રહ્યો છે, કારણ કે કલમ 370 અને 35Aના સમયે વાલ્મિકી સમાજના યુવાનો સરકારી નોકરીની પરીક્ષા માટે લાયક નહોતા. આ એટલા માટે છે કારણ કે તેમની પાસે કલમ 370 હેઠળ જરૂરી પરમેનન્ટ રેસિડન્સ સર્ટિફિકેટ (PRC) નહોતું. જેના કારણે ત્યાં વસતા વાલ્મિકી સમાજના બાળકો અને યુવાનો મતદાન કરવા તેમજ સરકારી નોકરી મેળવવાને પાત્ર ન હતા.
‘હું 45 વર્ષનો છું, પરંતુ હું પહેલીવાર મતદાન કરીશ’
વાલ્મિકી સમાજ સભાના પ્રમુખ ઘરુ ભાટીએ વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં પ્રથમ વખત મતદાન કરવા બદલ ખુશી વ્યક્ત કરતા જણાવ્યું હતું કે ‘સ્વતંત્ર ભારતમાં 65 વર્ષ બાદ પ્રથમ વખત અમને વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં મતદાન કરવાનો અધિકાર મળી રહ્યો છે. મારી ઉંમર 45 વર્ષ છે અને હું પહેલીવાર વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં મતદાન કરીશ. જુઓ આપણે કેટલા મોડા પડ્યા. પરંતુ ક્યારેય નહીં કરતાં મોડું સારું. આનો સંપૂર્ણ શ્રેય પીએમ નરેન્દ્ર મોદીને જાય છે. જમ્મુ-કાશ્મીરમાં ઘણા વર્ષોથી આપણા લોકતાંત્રિક અધિકારોનું ઉલ્લંઘન થઈ રહ્યું છે.
એક પ્રશ્નના જવાબમાં તેમણે કહ્યું કે આજે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં અમારા માટે તમામ સંજોગો નવા બની ગયા છે. છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં આપણા જીવનમાં ઘણું બદલાઈ ગયું છે. અગાઉ અમારા બાળકો રાજ્યના કોઈપણ વિભાગમાં ચોથા વર્ગની નોકરી માટે અરજી પણ કરી શકતા ન હતા, પરંતુ આજે અમારા બાળકોને તે નોકરીઓ સરળતાથી મળી રહી છે.
‘તત્કાલીન સરકારે અમને છેતર્યા’
આ પ્રશ્નનો જવાબ આપતાં તેમણે કહ્યું કે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં કલમ 370 અને 35A હટાવતા પહેલા અહીં PRC હોવું ખૂબ જ જરૂરી હતું. તમારે જમ્મુ અને કાશ્મીર રાજ્યના નાગરિક હોવું જરૂરી હતું. અગાઉ, જમ્મુ અને કાશ્મીરના નાગરિકો માત્ર તે જ હતા જેમની પાસે જમીન હતી અને તેનો રેકોર્ડ હતો. તેમણે એમ પણ જણાવ્યું કે 1975માં રાજ્ય સરકારે અમને પંજાબથી લોકોને સફાઈ કામ માટે લાવ્યાં હતાં. તત્કાલીન સરકારે અમને છેતર્યા, અમે જમ્મુ-કાશ્મીરને સ્વચ્છતા આપી. અહીં ત્રણ પેઢીઓ વીતી ગઈ છે, પરંતુ અમને ક્યારેય આ સ્થળના નાગરિક માનવામાં આવ્યા નહોતા કે અમારા માટે કોઈ યોજના બનાવવામાં આવી નથી. આ આપણા યુવાનો માટે અભિશાપ સમાન હતું.
વાલ્મિકી સમાજમાં ઉજવણી
આ સાથે જ જેમ જેમ ચૂંટણી નજીક આવી રહી છે. વાલ્મીકિ સમાજ પોતાની નવી ઓળખની ઉજવણી કરી રહ્યો છે. દાયકાઓ સુધી, તેઓ કલમ 370ના નિયંત્રણોથી બંધાયેલા હતા, જમ્મુ અને કાશ્મીર સમાજમાં સંપૂર્ણ રીતે એકીકૃત થઈ શક્યા ન હતા. હવે તેઓ માત્ર મતદાન જ નથી કરી રહ્યા પણ વધુ સારા ભવિષ્યના સપના પણ જોઈ રહ્યા છે, જ્યાં તેમના બાળકો જૂના કાયદાના અવરોધ વિના તેમની આકાંક્ષાઓ પ્રાપ્ત કરી શકે.
વાલ્મીકિ સમુદાયના લોકોને 1975માં પંજાબથી જમ્મુ લાવવામાં આવ્યા હતા
તમને જણાવી દઈએ કે વાલ્મિકી સમુદાયના લોકોના પૂર્વજોને વર્ષ 1975માં તત્કાલિન સરકાર દ્વારા મહામારી દરમિયાન સ્વચ્છતા કાર્યકરો તરીકે કામ કરવા માટે પંજાબથી જમ્મુ લાવવામાં આવ્યા હતા. તેમની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા હોવા છતાં, તેમને ક્યારેય કાયમી નિવાસીનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો ન હતો. જેના કારણે તેઓ જમ્મુ-કાશ્મીરના રહેવાસીઓને મતદાન અને અન્ય અધિકારોથી વંચિત રહ્યા હતા. દાયકાઓ સુધી, વાલ્મીકિ બીજા-વર્ગના નાગરિક તરીકે જીવ્યા, પ્રદેશની લોકશાહી પ્રક્રિયામાં ભાગ લેવા અસમર્થ. જો કે, 2019 માં કલમ 370 નાબૂદ થયા પછી, વાલ્મિકી સમાજના સભ્યોને 2020 માં ડોમિસાઇલ પ્રમાણપત્રો આપવામાં આવ્યા હતા.