New Delhi: સુપ્રીમ કોર્ટે મધ્ય પ્રદેશના એક દુર્ઘટનાના દાવાના મામલે ઐતિહાસિક અને મહત્વપૂર્ણ ચુકાદો આપ્યો છે. અકસ્માત કે દુર્ઘટનામાં બાળકના મૃત્યુ અથવા તેની સ્થાયી દિવ્યાંગતા થાય ત્યારે મળવાપાત્ર વળતરનું ગણિત હવે કુશળ શ્રમિકના લઘુત્તમ વેતનના આધારે નક્કી કરાશે. અત્યાર સુધી આવી પરિસ્થિતિમાં નોશનલ ઈન્કમ (કાલ્પનિક આવક) ધ્યાને લઈને રૂ. 30,000 પ્રતિ વર્ષ જેવી નક્કી કરવામાં આવેલી રકમના આધારે વળતર ચૂકવવામાં આવતું હતું. પરંતુ હવે રાજ્યમાં દુર્ઘટના સમયે કુશળ શ્રમિક માટે નક્કી કરાયેલા લઘુત્તમ વેતનની ગણતરી કરીને વળતર આપવામાં આવશે.
સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું – લઘુત્તમ વેતન જ ગણતરી માટે આધાર
ચુકાદામાં સુપ્રીમ કોર્ટે જણાવ્યું કે, “બાળકનું ભવિષ્ય નષ્ટ થાય ત્યારે તેની આવક નક્કી કરવા માટે કાલ્પનિક આવકનો આધાર યોગ્ય નથી. રાજ્યમાં તે સમયે જે લઘુત્તમ વેતન હશે તે જ બાળકની આવક ગણવામાં આવશે.” તે માટે દાવેદાર વ્યક્તિએ લઘુત્તમ વેતન સંબંધિત દસ્તાવેજો રજૂ કરવા પડશે. જો દસ્તાવેજો રજૂ ન થાય તો એ દસ્તાવેજો એકત્ર કરીને રજૂ કરવાની જવાબદારી વીમા કંપનીની રહેશે. આ નિર્ણય બાદ હવે મોટર અકસ્માતના દાવાઓમાં પારદર્શિતા વધશે અને યોગ્ય વળતર મળવાની શક્યતા વધી જશે.
આ આદેશની નોટિફિકેશન દેશભરની તમામ મોટર અકસ્માત દાવા ટ્રિબ્યુનલ્સને મોકલવામાં આવશે જેથી તમામ ટ્રિબ્યુનલ્સે આ માર્ગદર્શિકા અનુસાર કેસોની સુનાવણી કરી શકે અને યોગ્ય વળતર ચૂકવે.
હિતેશ પટેલ કેસ – દુર્ઘટનાએ બદલી દીધી વિચારધારા
આ ઐતિહાસિક ચુકાદો મધ્ય પ્રદેશના ઈન્દોરમાં બનેલા એક દુઃખદ અકસ્માતથી પ્રેરિત છે. અહીં રહેતા આઠ વર્ષીય હિતેશ પટેલ તેના પિતા સાથે રસ્તા પર ઉભો હતો ત્યારે 14 ઓક્ટોબર, 2012ના રોજ એક વાહનની ટક્કરથી ગંભીર રીતે ઘાયલ થયો. અકસ્માતના કારણે તેને કાયમી દિવ્યાંગતા આવી ગઈ. મોટર અકસ્માત ટ્રિબ્યુનલ સમક્ષ તેણે રૂ. 10 લાખનું વળતર મેળવવા માટે દાવો કર્યો હતો. પરંતુ ટ્રિબ્યુનલે તેની દિવ્યાંગતા માત્ર 30 ટકા હોવાનું કહી રૂ. 3.90 લાખનું વળતર ચૂકવવાનો આદેશ આપ્યો હતો.
આ નિર્ણય સામે હિતેશે હાઈકોર્ટમાં અપીલ કરી. હાઈકોર્ટે તેની પરિસ્થિતિનું ધ્યાન રાખી વળતર વધારીને રૂ. 8.65 લાખ કરી દીધું. ત્યારબાદ કેસ સુપ્રીમ કોર્ટ સુધી પહોંચ્યો. લાંબા સમય સુધી ચાલેલી સુનાવણી બાદ સુપ્રીમ કોર્ટે ઐતિહાસિક ચુકાદો આપ્યો અને હિતેશ માટે રૂ. 35.90 લાખનું વળતર ચૂકવવાનો આદેશ આપ્યો.
મોટા ફેરફારથી બાળકોને મળશે ન્યાય
સુપ્રીમ કોર્ટનો આ ચુકાદો માત્ર એક કેસ સુધી મર્યાદિત નથી, પણ સમગ્ર દેશમાં અકસ્માત કે દુર્ઘટનાના શિકાર બનેલા બાળકો માટે રાહતકારક સાબિત થશે. હવે સુધી ઘણા બાળકો કે તેમના પરિવારજનો નોશનલ ઈન્કમના આધારે નાનું વળતર મળતું હોવાથી ન્યાયથી વંચિત રહેતા હતા. હવે કુશળ શ્રમિકના લઘુત્તમ વેતનની ગણતરીથી બાળકોનું ભવિષ્ય, સારવાર અને જીવન જરૂરીયાતોને પહોંચી વળવા યોગ્ય વળતર મળવાની આશા ઊભી થઈ છે.
આ ઉપરાંત, દસ્તાવેજોની અછત હોય ત્યારે તેની જવાબદારી વીમા કંપનીઓ પર મુકવાથી દાવેદાર માટે ન્યાય મેળવવો સરળ બનશે. નોટિફિકેશન દ્વારા સમગ્ર દેશમાં આ ચુકાદાનું પાલન સુનિશ્ચિત કરાશે.
રાજ્ય માટે પણ માર્ગદર્શક નિર્ણય
મધ્ય પ્રદેશ સહિત અન્ય રાજ્યો માટે પણ સુપ્રીમ કોર્ટનો આ ચુકાદો માર્ગદર્શક સાબિત થશે. લઘુત્તમ વેતનની ગણતરી માટે દરેક રાજ્યએ તેના કાર્યકાળ દરમિયાન જાહેર કરેલા વેતનના દરો જ માની લેવા પડશે. તેનાથી કેસોમાં એકરૂપતા આવશે અને ન્યાય માટે લડતી પરિવારજનોને વધુ સહકાર મળશે.
આ રીતે, સુપ્રીમ કોર્ટે બાળકના અકસ્માત કેસોમાં ન્યાયના દ્વાર વધુ મજબૂત કર્યા છે અને યોગ્ય વળતર મળવાની દિશામાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભર્યું છે. હવે રાહ જોવી એ વાતની છે કે તમામ ટ્રિબ્યુનલ્સ આ માર્ગદર્શિકાનું પાલન કેટલા અસરકારક રીતે કરે છે.
આ પણ વાંચો
- Jammu: જમ્મુમાં પાકિસ્તાની ઘૂસણખોર પકડાયો, અભિનેત્રી અવનીત કૌરને મળવા માટે સરહદ પાર કરવાનો પ્રયાસ
- Rajkot: હેલ્મેટ અંગે સ્પેશિયલ ડ્રાઈવ શરૂ થતા વાહનચાલકોમાં રોષ, “ખાડાઓ દૂર કરો, પછી નિયમ લાગુ કરો”
- Team India: ટીમ ઈન્ડિયામાંથી બહાર થયા પછી પણ શ્રેયસ ઐયર કેમ ખુશ છે? તેણે પોતે ખાસ કારણ જણાવ્યું
- Vadodara: શહેરના વિજયનગર વિસ્તારમાં સફાઈના અભાવે સ્થાનિકોનો અનોખો વિરોધ, ધરણા સાથે સૂત્રોચ્ચાર
- Gujarat: “વાઇબ્રન્ટ ગુજરાત પ્રી-નવરાત્રી ફેસ્ટિવલ 2025”નું ભવ્ય આયોજન