Education Ministry: 8000 શાળાઓમાં વિદ્યાર્થીઓ નથી, પણ 20,000 શિક્ષકો છે હાજર મંત્રાલયના ચોંકાવનારા આંકડા

Education Ministry: ૨૦૨૪-૨૫ શૈક્ષણિક વર્ષ દરમિયાન દેશભરની લગભગ ૮,૦૦૦ શાળાઓમાં શૂન્ય વિદ્યાર્થી નોંધણી નોંધાઈ હતી. સત્તાવાર માહિતી અનુસાર પશ્ચિમ બંગાળમાં શૂન્ય નોંધણી ધરાવતી શાળાઓની સંખ્યા સૌથી વધુ ૩,૮૧૨ હતી. તેલંગાણા પછી ૨,૨૪૫ શાળાઓ હતી. શૂન્ય નોંધણી ધરાવતી આ શાળાઓમાં કુલ ૨૦,૮૧૭ શિક્ષકો પોસ્ટ કરવામાં આવ્યા હતા. નોંધપાત્ર રીતે, એકલા પશ્ચિમ બંગાળમાં ૧૭,૯૬૫ શિક્ષકો કાર્યરત હતા.

Education Ministryના ડેટા અનુસાર શૂન્ય નોંધણી ધરાવતી શાળાઓની સંખ્યા ૨૦૨૩-૨૪ શૈક્ષણિક વર્ષમાં ૧૨,૯૫૪ થી ઘટીને ૨૦૨૪-૨૫માં ૭,૯૯૩ થઈ ગઈ, જે લગભગ ૫,૦૦૦નો ઘટાડો દર્શાવે છે. હરિયાણા, મહારાષ્ટ્ર, ગોવા, આસામ, હિમાચલ પ્રદેશ, છત્તીસગઢ, નાગાલેન્ડ, સિક્કિમ અને ત્રિપુરામાં આવી કોઈ શાળાઓ નહોતી. એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “શાળા શિક્ષણ એ રાજ્યનો વિષય છે. રાજ્યોને શૂન્ય નોંધણીની સમસ્યાને ઉકેલવાની સલાહ આપવામાં આવી છે.” કેટલાક રાજ્યોએ માળખાગત સુવિધાઓ અને સ્ટાફ જેવા સંસાધનોનો ઉપયોગ કરવા માટે શાળાઓનું મર્જર કર્યું છે.

કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો અને દિલ્હીમાં શું પરિસ્થિતિ છે?

પુડુચેરી, લક્ષદ્વીપ, દાદરા અને નગર હવેલી, આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓ, દમણ અને દીવ અને ચંદીગઢ જેવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં શૂન્ય નોંધણીવાળી કોઈ શાળા નહોતી. દિલ્હીમાં પણ આવી કોઈ શાળા નથી. મધ્યપ્રદેશમાં આવી 463 શાળાઓ હતી જેમાં 223 શિક્ષકો હતા. તેલંગાણામાં આવી શાળાઓમાં 1,016 શિક્ષકો હતા. ઉત્તરપ્રદેશમાં આવી 81 શાળાઓ છે. ઉત્તરપ્રદેશ માધ્યમિક શિક્ષણ બોર્ડે જાહેરાત કરી છે કે તે છેલ્લા ત્રણ સતત શૈક્ષણિક સત્રોથી શૂન્ય નોંધણીવાળી સંલગ્ન શાળાઓની માન્યતા રદ કરવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે.

એકલ-શિક્ષક શાળાઓની સ્થિતિ શું છે?

દેશભરમાં 100,000 થી વધુ એકલ-શિક્ષક શાળાઓમાં 3.3 મિલિયનથી વધુ વિદ્યાર્થીઓ અભ્યાસ કરે છે. આંધ્રપ્રદેશમાં આવી શાળાઓની સૌથી વધુ સંખ્યા છે, ત્યારબાદ ઉત્તરપ્રદેશ, ઝારખંડ, મહારાષ્ટ્ર, કર્ણાટક અને લક્ષદ્વીપ આવે છે. જો કે, નોંધણીની દ્રષ્ટિએ ઉત્તરપ્રદેશ એકલ-શિક્ષક શાળાઓની યાદીમાં ટોચ પર છે. ત્યારબાદ ઝારખંડ, પશ્ચિમ બંગાળ અને મધ્યપ્રદેશ આવે છે. ૨૦૨૨-૨૩માં એક શિક્ષક ધરાવતી શાળાઓની સંખ્યા ૧૧૮,૧૯૦ હતી જે ૨૦૨૩-૨૪માં ઘટીને ૧૧૦,૯૭૧ થઈ ગઈ, જે લગભગ ૬ ટકાનો ઘટાડો દર્શાવે છે.