1000 વર્ષ જૂના ‘સમાધિ વાલે બાબાજી’ના હાડપિંજરને મળ્યું નવું ઘર, હવે તે તંબુને બદલે Gujaratના વડનગર મ્યુઝિયમમાં રહેશે

Gujarat News: ગુજરાતના મહેસાણા જિલ્લાના વડનગરમાંથી 2019માંએક હજાર વર્ષથી વધુ જૂનું એક હાડપિંજર મળી આવ્યું હતું. હવે આ હાડપિંજરને એક નવું ઘર મળી ગયું છે. આ હાડપિંજરને એક કામચલાઉ તંબુમાં રાખવામાં આવ્યું હતું. ગુરુવારે, 15 નિષ્ણાતોની દેખરેખ હેઠળ હાડપિંજરને વડનગર પુરાતત્વીય અનુભવ સંગ્રહાલયમાં લઈ જવામાં આવ્યો. આ વર્ષની શરૂઆતમાં આ સંગ્રહાલયનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું. સ્થાનિક લોકો આ હાડપિંજરને ‘સમાધિ વાલે બાબાજી’ ના નામથી ઓળખે છે. આ હાડપિંજર હવે સંગ્રહાલયમાં સુરક્ષિત રીતે રાખવામાં આવ્યું છે. હાલમાં તે પ્રદર્શનમાં નથી.

અત્યાર સુધી તંબુમાં રાખવામાં આવતો હતો

આ હાડપિંજર 2023 થી વડનગરના સરકારી વસાહત વિસ્તારમાં 12×15 ફૂટના તંબુમાં રાખવામાં આવ્યું હતું. અગાઉ તેને સરકારી ક્વાર્ટર્સની સીડી નીચે કોરિડોરમાં રાખવામાં આવતું હતું. આ ઐતિહાસિક વારસો ફાટેલા તંબુમાં ધૂળ જમા કરી રહ્યો હતો અને તેના અંગે વહીવટી નિર્ણય બાકી હતો.

સંગ્રહાલયમાં સ્થાનાંતરણ કેવી રીતે થયું?

ગુરુવારે સાંજે 6 વાગ્યે આ હાડપિંજર સંગ્રહાલયમાં લાવવામાં આવ્યું હતું. આ હાડપિંજરને ગ્રાઉન્ડ ફ્લોર પર રિસેપ્શન એરિયા પાસે એક ખાસ બેરિકેડમાં રાખવામાં આવ્યો છે, જોકે તે હજુ સુધી સામાન્ય લોકોને પ્રદર્શિત કરવામાં આવ્યો નથી. સંરક્ષણ નિષ્ણાતોનો અભિપ્રાય મળતાં જ તેને ગેલેરીમાં ખસેડવામાં આવશે. પરિવહન માટે ક્રેન અને ટ્રેલરનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો અને સમગ્ર કામગીરી 15 થી વધુ પુરાતત્વવિદો અને રાજ્ય સરકારના અધિકારીઓની દેખરેખ હેઠળ હાથ ધરવામાં આવી હતી.

આ કામ મુશ્કેલ હતું.

હાડપિંજરને એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ લઈ જવાનું કામ મુશ્કેલ હતું. પરંતુ નિષ્ણાતોએ તે કાળજીપૂર્વક કર્યું. હાડપિંજરને કોઈ નુકસાન નથી. સંગ્રહાલયમાં હાડપિંજરને સુરક્ષિત રાખવા માટે તમામ જરૂરી વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. આ હાડપિંજર વડનગરના ઇતિહાસનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. લેખકો કહે છે કે આ પ્રકારની દફન પ્રક્રિયા ફક્ત ત્રણ અન્ય સ્થળોએ મળી આવી છે. રાજસ્થાનના બાલાથલ, મધ્યપ્રદેશના ત્રિપુરી અને મહારાષ્ટ્રના આદમમાં આ પ્રક્રિયા જોવા મળી છે.

આ હાડપિંજરનું માળખું ક્યાં અને કેવી રીતે મળી આવ્યું? આ હાડપિંજર વર્ષ 2019 માં વડનગર રેલ્વે લાઇન નજીક સ્થિત અનાજના ગોદામની બાજુમાં ઉજ્જડ જમીન પર ખોદકામ દરમિયાન મળી આવ્યું હતું. 9,000 થી વધુ પ્રાચીન વસ્તુઓ સાથે આ હાડપિંજર રાજ્ય સરકારને સોંપવામાં આવ્યું હતું. ‘હેરિટેજ: જર્નલ ઓફ મલ્ટિડિસિપ્લિનરી સ્ટડીઝ ઇન આર્કિયોલોજી’ માં પ્રકાશિત થયેલા એક સંશોધન પત્ર અનુસાર, હાડપિંજરને ‘સમાધિ’ મુદ્રામાં બેઠેલી, પદ્માસન જેવી સ્થિતિમાં દફનાવવામાં આવ્યો હતો. માથું ઉત્તર તરફ હતું, જમણો હાથ ખોળામાં હતો અને ડાબો હાથ છાતીની ઊંચાઈ સુધી ઊંચો હતો. તે કદાચ લાકડાની લાકડી પર ટકી હતી જે હવે નાશ પામી છે. સંશોધકોનું અનુમાન છે કે આ રચના 9મી અને 10મી સદીની વચ્ચેની હોઈ શકે છે, જ્યારે ચોરસ સ્મારક સ્તૂપ પ્રચલિત થઈ ગયા હતા.