ગુજરાતમાં છેલ્લા દાયકામાં બટાકાના ઉત્પાદનમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે, જેમાં રેકોર્ડ 12,39,769 મેટ્રિક ટન બટાકાનું ઉત્પાદન થયું છે. ઉત્પાદનમાં વધારો થવા છતાં, બટાકાના બજાર ભાવમાં તીવ્ર ઘટાડો થયો છે, જેના કારણે ખેડૂતો આર્થિક બોજમાં મુકાયા છે.

ખેડૂતો કહે છે કે આ કટોકટી મુખ્યત્વે કોન્ટ્રાક્ટ ફાર્મિંગના ઝડપી વિસ્તરણ સાથે સંબંધિત છે, જેના કારણે ખેતી હેઠળનો વિસ્તાર અને એકંદર ઉપજ બંનેમાં વધારો થયો છે. પરિણામે, બજારમાં શાકભાજીનો વધુ પડતો પુરવઠો થયો છે, જેના કારણે આ વર્ષે ભાવ ઘટીને ₹120-₹140 પ્રતિ ક્વિન્ટલ (100 કિલોગ્રામ બરાબર) થઈ ગયા છે, જે ગયા વર્ષે ખેડૂતોએ જે કમાણી કરી હતી તેના લગભગ અડધા (₹230–₹250 પ્રતિ ક્વિન્ટલ) છે.

ખેડૂતો ખેતી પર પ્રતિ એકર ₹40,000થી ₹45,000 ખર્ચ કરે છે, જ્યારે તેમનું વળતર માંડ ₹30,000  થી ₹₹35,000  છે, જે ઇનપુટ અને આઉટપુટ ખર્ચ વચ્ચે મોટો તફાવત બનાવે છે.

તેમની મુશ્કેલીઓમાં વધારો કરતાં, આઠ મહિના માટે કોલ્ડ સ્ટોરેજ ભાડા ફી ₹2.60/કિલોથી વધીને ₹2.70/કિલો થઈ ગઈ છે, જેના કારણે નાના ખેડૂતો માટે તેમના ઉત્પાદનનો સંગ્રહ કરવો અને સારા ભાવની રાહ જોવી મુશ્કેલ બની ગઈ છે.

ખેડૂતોનો આરોપ છે કે કોન્ટ્રાક્ટ ફાર્મિંગમાં સામેલ કંપનીઓ કાચા બટાકા સીધા છૂટક વેપારીઓને વેચી રહી છે.તેઓ સૂચવે છે કે જો કંપનીઓ છૂટક ડમ્પિંગથી દૂર રહે, તો ભાવ સ્થિર થઈ શકે છે, જેનાથી સ્વતંત્ર અને કોન્ટ્રાક્ટ ખેડૂતો બંનેને ફાયદો થશે.

નાનોસાણાના ખેડૂત અને ઉત્તર ગુજરાત પોટેટો કોન્ટ્રાક્ટ ફાર્મર્સ એસોસિએશનના સભ્ય લક્ષ્મણભાઈ ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું કે કંપનીઓ દ્વારા સંમત ભાવોનું પાલન કરવામાં આવી રહ્યું નથી. એસોસિએશને 20 કિલોગ્રામ માટે ખરીદી દર ₹267 નક્કી કર્યો હતો, પરંતુ ઘણી કંપનીઓએ ફક્ત ₹240 ચૂકવ્યા છે.

ચૌધરીએ વધુ જણાવ્યું કે, “કંપનીઓ અમને નિશ્ચિત ભાવે બટાકા ઉગાડવાનું કહે છે, પરંતુ પાછળથી પ્રોસેસ્ડ ઉત્પાદનો બનાવવાને બદલે તેમના ઉત્પાદનને છૂટક બજારમાં ફેંકી દે છે. આની સીધી અસર બજાર ભાવ અને અમારી આવક પર પડી છે,”.

આ પણ વાંચો