Gujarat: શું ગુજરાત FDCA ના વડા જવાબ આપી શકે છે કે વડોદરા, રાજકોટમાં કરોડોના હાઇટેક મશીનો નિષ્ક્રિય કેમ ?

Gujarat : ગુજરાત રાજ્ય સંચાલિત ફૂડ એન્ડ ડ્રગ્સ કંટ્રોલ એડમિનિસ્ટ્રેશન (FDCA) ની વડોદરા અને રાજકોટમાં આવેલી પ્રયોગશાળાઓમાં ત્રણ વર્ષથી વધુ સમયથી કરોડો રૂપિયાના હાઇ-ટેક ઉપકરણો બિનઉપયોગી પડ્યા છે, જ્યારે રાજ્ય ભેળસેળયુક્ત ખોરાક અને હલકી ગુણવત્તાવાળી દવાઓ સામે દરોડા અને નમૂના સંગ્રહ ઝુંબેશ વધારી રહ્યું છે.

મુખ્ય સચિવ અને ફૂડ એન્ડ ડ્રગ કમિશનર સહિત વરિષ્ઠ અધિકારીઓ દ્વારા વારંવાર રીમાઇન્ડર અને અનેક નિરીક્ષણો છતાં, મુખ્ય પરીક્ષણ મશીનો અનઇન્સ્ટોલ અને બિનકાર્યક્ષમ રહે છે, જે જવાબદારી, તાલીમ અને જાહેર ખર્ચના બગાડ અંગે ગંભીર ચિંતાઓ ઉભી કરે છે.

તાજેતરના 6 જૂનના રોજ, વરિષ્ઠ અધિકારીઓએ શોધી કાઢ્યું કે વડોદરા પ્રયોગશાળામાં મોંઘા ડ્રગ-પરીક્ષણ ઉપકરણો ખરીદીના મહિનાઓ પછી પણ સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા નથી. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, લેબમાં જુનિયર વૈજ્ઞાનિક અધિકારીઓ અને તેમના ઉપરી અધિકારીઓ બંને આ લાંબા સમય સુધી નિષ્ક્રિયતા માટે જવાબદાર છે.

રાજકોટ પ્રયોગશાળા સમાન પરિસ્થિતિને પ્રતિબિંબિત કરે છે. લેમિનાર એર ફ્લો યુનિટ, BOD ઇન્ક્યુબેટર અને બાયોસેફ્ટી કેબિનેટ જેવા ઉપકરણો – જે બધા સચોટ નમૂના પરીક્ષણ માટે મહત્વપૂર્ણ છે – કાર્યરત નથી. વડોદરામાં, ઓટોમેટેડ ઇન્ક્યુબેટિંગ રીડર અને AVI-સાઇટ કોમ્પ્લેક્સ સિસ્ટમ જેવા ઉપકરણો અસ્પૃશ્ય રહ્યા છે.

કોમ્પ્ટ્રોલર અને ઓડિટર જનરલ (CAG) દ્વારા લેબ્સની કામગીરી અંગેના એક અહેવાલમાં નોંધવામાં આવ્યું છે કે ઘણા મશીનો વર્ષોથી કાર્યરત હોવા છતાં, ક્યારેય ઉપયોગમાં લેવાયા નથી. આના કારણે નોંધપાત્ર નાણાકીય નુકસાન થયું છે, કરદાતાઓ એવા ઉપકરણો માટે બિલ ચૂકવે છે જેનો કોઈ ફાયદો થતો નથી.

હાઇ-સ્પીડ ટેક, ઓછી ગતિનું અમલીકરણ

ન વપરાયેલ મશીનો હાલના 14-દિવસના ટર્નઅરાઉન્ડની તુલનામાં 14 કલાકથી ઓછા સમયમાં પરિણામો આપવા સક્ષમ છે. છતાં, ફૂડ એન્ડ ડ્રગ કમિશનર હેમંત કોશિયા દ્વારા વારંવાર મૌખિક સૂચનાઓ છતાં, લેબ અધિકારીઓ તેમને કાર્યરત કરવામાં નિષ્ફળ ગયા છે.

સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, વિલંબ ટેકનિકલ ખામીઓને કારણે નથી પરંતુ સ્ટાફની નબળી તાલીમ, આંતરિક પ્રતિકાર અને સંભવિત સ્વાર્થી હિતોને કારણે છે. જૂન 2025 માં, સંયુક્ત કમિશનર (પરીક્ષણ) એ સતત વિલંબ અને મીડિયા ચકાસણી પછી જારી કરાયેલા એક પત્રમાં ઔપચારિક રીતે આ મુદ્દાને સ્વીકાર્યો.

ઉદાહરણ તરીકે, વડોદરામાં, ઓટોમેટેડ ઇન્ક્યુબેટિંગ રીડર અને AVI-સાઇટ કોમ્પ્લેક્સ સિસ્ટમ બંને તાલીમ પામેલા કર્મચારીઓના અભાવે નિષ્ક્રિય રહે છે – કોઈ ખામીને કારણે નહીં. ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ્સ ઓથોરિટી ઓફ ઇન્ડિયા (FSSAI) એ અહેવાલ મુજબ પુષ્ટિ આપી છે કે મશીનો સંપૂર્ણપણે કાર્યરત છે અને ઉપયોગ માટે તૈયાર છે.

વિલંબિત પરીક્ષણો, વહેલું વેચાણ: ખરાબ દવાઓ કેવી રીતે પસાર થાય છે

આ મુદ્દો ખાદ્ય સલામતીથી આગળ વધે છે. દવાના નમૂનાઓને ગુણવત્તાહીન જાહેર કરવામાં વિલંબથી ઉત્પાદકો સંભવિત હાનિકારક ઉત્પાદનોને અનિયંત્રિત રીતે વેચવાનું ચાલુ રાખી શક્યા છે.

આંતરિક અહેવાલો સૂચવે છે કે કેટલાક કિસ્સાઓમાં, પ્રયોગશાળાના કર્મચારીઓએ જાણી જોઈને પરિણામો અટકાવ્યા હતા. ભૂતપૂર્વ ડેપ્યુટી કમિશનરે ડ્રગ પરીક્ષણ ડેટાને દબાવ્યો હોવાનો આરોપ છે અને બાદમાં લાંચના કેસમાં ફસાયા હતા, જેના કારણે રાજ્ય સત્તાવાળાઓ તરફથી આકરી ટીકા થઈ હતી.

“જો કોઈ નમૂના સંગ્રહની તારીખની તુલના તે ગુણવત્તાહીન જાહેર થયાની તારીખ સાથે કરવામાં આવે, તો વિલંબ અને હેરાફેરીનું પ્રમાણ સ્પષ્ટ થઈ જશે,” લેબની કામગીરીથી પરિચિત એક સૂત્રએ જણાવ્યું હતુ.

ડ્રગ્સ એન્ડ કોસ્મેટિક્સ એક્ટની કલમ 45(1) મુજબ પ્રયોગશાળાઓ નમૂના પ્રાપ્ત થયાના 60 દિવસની અંદર પરીક્ષણ પરિણામો સબમિટ કરે છે. જો કે, આ સમયમર્યાદા વારંવાર ચૂકી જાય છે. 2019 અને 2022 ની વચ્ચે, FDCA એ સ્વીકાર્યું કે પરીક્ષણ માટે મોકલવામાં આવેલા 22% નમૂનાઓના પરિણામો ક્યારેય સત્તાવાર રીતે નોંધાયા ન હતા, જેના કારણે ઉલ્લંઘન કરનારાઓ સામે કાર્યવાહીમાં વિલંબ થયો અને જાહેર આરોગ્ય સુરક્ષાને નબળી પડી.

વરિષ્ઠ અધિકારીઓ તરફથી વારંવાર નિરીક્ષણો અને સૂચનાઓ છતાં, FDCA પ્રયોગશાળાઓમાં પ્રણાલીગત ખામીઓ સુધારવામાં બહુ ઓછી પ્રગતિ થઈ છે. મહત્વપૂર્ણ મશીનો બિનઉપયોગી રહે છે, કાનૂની સમયમર્યાદાને અવગણવામાં આવે છે, અને હલકી ગુણવત્તાવાળા ઉત્પાદનો પરના તારણો વિલંબિત અથવા દબાવવામાં આવે છે.

આ પણ વાંચો

• Russia and America વચ્ચે તણાવ વધ્યો, ટ્રમ્પે પરમાણુ સબમરીન તૈનાત કરવાનો આદેશ આપ્યો
• Joe Root સચિન તેંડુલકરના વિશ્વ રેકોર્ડની પાછળ છે, હવે તે તેને તોડવાથી ફક્ત આટલા રન દૂર
• Uttrakhand: ઉત્તરાખંડમાં વિનાશ બાદ અનેક જિલ્લાઓમાં રેડ એલર્ટ! આ વિસ્તારોમાં પૂરની ચેતવણી
• Siraj: શું મોહમ્મદ સિરાજ હવે ટીમ ઈન્ડિયાની બહાર હશે? ગૌતમ ગંભીરના નિર્ણયથી સંકેત મળ્યો
• Uttarakhand નું ધારાલી ગામ ગંગોત્રી ધામથી કેટલું દૂર છે? જ્યાં વાદળ ફાટવાથી ભારે વિનાશ થયો છે