Gujarat: 108 ઈમરજન્સી સેવાને 18 વર્ષ પૂર્ણ, પ્રસૂતિના કેસો સૌથી વધુ, માર્ગ અકસ્માતો અને હૃદયરોગના કોલ્સમાં વધારો

Gujarat: ગુજરાતમાં ઈમરજન્સી મેડિકલ સર્વિસ તરીકે જાણીતી 108 એમ્બ્યુલન્સ સેવાને આ વર્ષે 18 વર્ષ પૂર્ણ થયા છે. વર્ષ 2007માં શરૂ થયેલી આ સેવા શરૂઆતમાં મર્યાદિત સંખ્યાની એમ્બ્યુલન્સ સાથે કાર્યરત થઈ હતી, પરંતુ ધીમે ધીમે તેની સંખ્યા અને સેવા વિસ્તરતી ગઈ. આજે આ સેવા સમગ્ર રાજ્યના ખૂણે ખૂણે પહોંચીને લાખો લોકોને તાત્કાલિક સારવાર માટે હોસ્પિટલ સુધી પહોંચાડવામાં મદદરૂપ બની રહી છે.

દોઢ દાયકાના આ ગાળામાં 108 સેવાને પ્રાપ્ત થયેલા આંકડાઓ પરથી જાણવા મળે છે કે અત્યાર સુધી કુલ 179.30 લાખ ઈમરજન્સી કેસો નોંધાયા છે. જેમાં સૌથી વધુ 59 ટકા કેસ સગર્ભા મહિલાઓમાં અચાનક પ્રસૂતિ પીડા શરૂ થતાં નોંધાયા છે. આ આંકડો દર્શાવે છે કે ગર્ભવતી મહિલાઓ માટે આ સેવા જીવનદાયિ સાબિત થઈ છે.

અધૂરા મહિને પ્રસૂતિના કેસોમાં વધારો

અહેવાલ મુજબ, એવા અનેક કેસો સામે આવ્યા છે કે જ્યારે મહિલાને નવ મહિના પૂર્ણ થયા પહેલા જ અચાનક પીડા ઉપડી જાય છે અને તેને તાત્કાલિક હોસ્પિટલ પહોંચાડવી પડે છે. આવી પરિસ્થિતિમાં સેકડો મહિલાઓએ હોસ્પિટલ પહોંચતા પહેલા જ એમ્બ્યુલન્સમાં બાળકને જન્મ આપ્યો છે. અનેકવાર તો રસ્તા પર ઉભેલી 108 એમ્બ્યુલન્સ જ નવજાત માટેનું પ્રથમ જન્મસ્થળ બની જાય છે.

રાજકોટમાં બનેલી એક ઘટનાએ statewide ચકચાર મચાવી હતી, જ્યાં એક મહિલા સરકારી હોસ્પિટલના મેદાનમાં જ બાળકને જન્મ આપ્યો હતો. આવી ઘટનાઓ દર્શાવે છે કે ઈમરજન્સી સેવામાં મહિલા ડૉક્ટર કે ગાયનેકોલોજીનો અનુભવ ધરાવતી નર્સની હાજરી કેટલી અગત્યની છે. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે આ વિષય પર સંશોધન કરીને વધુ સજ્જ વ્યવસ્થા ઉભી કરવી જરૂરી બની છે.

અકસ્માતો અને ઈજાઓના કેસોમાં વધારો

સગર્ભા મહિલાઓ પછી ઈમરજન્સી સેવા માટે સૌથી વધુ કોલ્સ માર્ગ અકસ્માતોમાં ઈજાગ્રસ્ત થયેલા લોકો માટે આવ્યા છે. છેલ્લા 18 વર્ષમાં કુલ 22 લાખ કેસ માર્ગ અકસ્માતના નોંધાયા છે. ઉપરાંત અન્ય પ્રકારના અકસ્માતો – જેમ કે પડી જવાથી કે ઔદ્યોગિક અકસ્માતો –માં 18 લાખ કેસ સામે આવ્યા છે.

પેટના દુઃખાવાના 19.27 લાખ કેસ અને શ્વાસ લેવામાં તકલીફના 10.44 લાખ કેસ પણ નોંધાયા છે. આ સિવાય હૃદયરોગ સંબંધિત કેસોમાં પણ ચિંતાજનક વધારો જોવા મળ્યો છે. અત્યાર સુધી 8.81 લાખ હાર્ટ એટેક અને અન્ય કાર્ડિયક ઈમરજન્સી કોલ્સ નોંધાયા છે, જે સ્વાસ્થ્ય વ્યવસ્થાની સામે મોટો પડકાર ઉભો કરે છે.

108 સેવાનો સામાજિક પ્રભાવ

108 સેવા માત્ર આંકડાઓ પૂરતી મર્યાદિત નથી રહી, પરંતુ લોકજીવનમાં મહત્વપૂર્ણ સ્થાન મેળવી ચૂકી છે. ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં, જ્યાં તાત્કાલિક સારવારની સુવિધા ઓછી છે, ત્યાં આ સેવા ગરીબ અને મધ્યમવર્ગ માટે આશીર્વાદરૂપ બની છે. અનેક પ્રસંગોએ ડિલિવરીથી લઈને ગંભીર અકસ્માતો સુધીના કેસોમાં 108 એમ્બ્યુલન્સે દર્દીને બચાવવાનો મહત્વનો હિસ્સો ભજવ્યો છે.

વિશેષજ્ઞોના જણાવ્યા મુજબ, છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં માર્ગ અકસ્માતોની સંખ્યા વધી રહી છે, જેના કારણે 108 સેવાએ વધારે ભાર વહન કરવો પડી રહ્યો છે. સાથે જ હાર્ટ એટેકના વધતા કેસો રાજ્યના આરોગ્ય વિભાગ માટે એલાર્મિંગ સ્થિતિ ઉભી કરી રહ્યા છે.

પડકારો અને ભવિષ્યની જરૂરિયાત

આ સેવા શરૂ થયા ત્યારથી લોકોનો વિશ્વાસ વધતો ગયો છે, પરંતુ પડકારો હજુ યથાવત છે. સૌથી અગત્યનો મુદ્દો એ છે કે ઈમરજન્સી વાહનોમાં વિશિષ્ટ ડૉક્ટરો કે ટ્રેઇન્ડ સ્ટાફની હાજરી વધુ સુનિશ્ચિત કરવી. ખાસ કરીને ગાયનેકોલોજિસ્ટ અથવા પ્રસૂતિનો અનુભવ ધરાવતા તબીબી સ્ટાફની જરૂરિયાત તાત્કાલિક છે.

બીજી તરફ, માર્ગ અકસ્માતો અને હૃદયરોગના વધતા કેસોને પહોંચી વળવા માટે એમ્બ્યુલન્સમાં જરૂરી સાધનો અને એડવાન્સ લાઇફ સપોર્ટ સિસ્ટમ ઉપલબ્ધ કરાવવી જોઈએ. જો આવું થાય તો 108 સેવા માત્ર પરિવહન નહીં પરંતુ પ્રાથમિક સારવાર પૂરું પાડવામાં પણ વધુ અસરકારક બની શકે.

આ પણ વાંચો

• Rajasthan: જયપુરમાં ચાર માળનું મકાન ધરાશાયી, પિતા-દીકરીનું મોત, 7 લોકો કાટમાળમાં દટાયા
• Narmada: નર્મદા ડેમ ઓવરફ્લો થવાના આરે, પાણીનું સ્તર ૧૩૬ મીટર સુધી પહોંચ્યું, ડેમ ૯૧% ભરાઈ ગયો
• Narmada: સરદાર સરોવર ડેમમાં પાણીની આવકમાં ઘટાડો, 91.59 ટકા ભરાવ સાથે હજી ઓવરફ્લોથી 2.54 મીટર દૂર
• Punjab: પંજાબના CM ભગવંત માનની તબિયતમાં સુધાર, મનીષ સિસોદિયા તેમને મળવા હોસ્પિટલ પહોંચ્યા
• Gandhinagar: SC/ST ઉમેદવારો માટે ભરતીમાં 10% છૂટછાટની માંગ, BJP સાંસદ જશુભાઈ રાઠવાએ મુખ્યમંત્રીને લખ્યો પત્ર