GDP: સંયુક્ત રાષ્ટ્રનો અંદાજ છે કે વૈશ્વિક અર્થતંત્ર હાલમાં જોખમી સ્થિતિમાં છે. અમેરિકા દ્વારા ટેરિફમાં વધારાથી વૈશ્વિક સપ્લાય ચેઇન પર અસર પડી છે. આનાથી ઉત્પાદન ખર્ચમાં વધારો થયો છે અને રોકાણમાં અનિશ્ચિતતા ઊભી થઈ છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રના મતે, આ અનિશ્ચિતતા વચ્ચે ભારત સૌથી ઝડપથી વિકસતી અર્થવ્યવસ્થા રહેશે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રએ 2025 માટે ભારતના GDP વૃદ્ધિ દરનો અંદાજ ઘટાડીને 6.3 ટકા કર્યો છે.
જાન્યુઆરી 2025 માં, આ અંદાજ 6.6% હતો. જોકે, આ ઘટાડા છતાં, ભારતને વિશ્વની સૌથી ઝડપથી વિકસતી મોટી અર્થવ્યવસ્થાઓમાંની એક ગણવામાં આવે છે. આ માહિતી ૧૬ મેના રોજ પ્રકાશિત થયેલા સંયુક્ત રાષ્ટ્રના નવા રિપોર્ટ ‘વર્લ્ડ ઇકોનોમિક સિચ્યુએશન એન્ડ પ્રોસ્પેક્ટ્સ ટુ મિડ ૨૦૨૫’માં આપવામાં આવી છે. ભારતના વિકાસના મુખ્ય કારણો: વપરાશ અને સરકારી રોકાણ
અહેવાલ મુજબ, ભારતની ઝડપથી વિકસતી અર્થવ્યવસ્થા મુખ્યત્વે મજબૂત સ્થાનિક વપરાશ અને સરકારી રોકાણ દ્વારા સમર્થિત છે. આ ઉપરાંત, સેવા ક્ષેત્રની નિકાસ પણ આર્થિક વૃદ્ધિને મજબૂત બનાવી રહી છે. અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, ‘ભારતના આર્થિક વિકાસને ખાનગી વપરાશ, જાહેર રોકાણ અને મજબૂત સેવા નિકાસ દ્વારા ટેકો મળે છે.’
વેપાર તણાવ અને વૈશ્વિક અનિશ્ચિતતાની અસર
યુએનના અહેવાલમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે વૈશ્વિક અર્થતંત્ર હાલમાં જોખમી સ્થિતિમાં છે. અમેરિકા દ્વારા ટેરિફમાં વધારાથી વૈશ્વિક સપ્લાય ચેઇન પર અસર પડી છે. આનાથી ઉત્પાદન ખર્ચમાં વધારો થયો છે અને રોકાણમાં અનિશ્ચિતતા ઊભી થઈ છે. આનાથી ભારતના વેપારી નિકાસ પર પણ અસર પડી શકે છે, જોકે ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, સેમિકન્ડક્ટર્સ, ઊર્જા અને તાંબા જેવા ક્ષેત્રો હાલમાં આ અસરથી બચી ગયા છે.
ભારતમાં ફુગાવો ઘટશે, રોજગાર સ્થિર થશે
રિપોર્ટમાં જણાવાયું છે કે ભારતમાં ફુગાવો 2024 માં 4.9% રહ્યા બાદ 2025 માં ઘટીને 4.3% થઈ શકે છે, જે ભારતીય રિઝર્વ બેંકની લક્ષ્ય શ્રેણીમાં છે. તે જ સમયે, રોજગાર સ્તરમાં કોઈ મોટો ઘટાડો જોવા મળ્યો નથી, પરંતુ મહિલા શ્રમ ભાગીદારીમાં અસમાનતા યથાવત છે, જેને સંબોધિત કરવાની જરૂર છે.
RBI એ નાણાકીય સરળતા શરૂ કરી
ભારતીય રિઝર્વ બેંકે ફેબ્રુઆરી 2025 માં તેના નીતિગત વ્યાજ દરમાં ઘટાડો કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી હતી. અગાઉ આ દર ફેબ્રુઆરી 2023 થી સતત 6.5% પર સ્થિર રહ્યો હતો. દક્ષિણ એશિયાના અન્ય દેશો જેમ કે બાંગ્લાદેશ, પાકિસ્તાન અને શ્રીલંકા પણ IMF ના સમર્થનથી આર્થિક સુધારા અને નાણાકીય શિસ્ત અપનાવી રહ્યા છે. વૈશ્વિક અર્થતંત્રની ગતિ પણ ધીમી છે.
યુએનના અહેવાલ મુજબ, વિશ્વ આર્થિક વિકાસ દર 2025 માં ઘટીને 2.4% થશે, જે 2024 માં 2.9% હતો. આ જાન્યુઆરી 2025 ના અંદાજ કરતા 0.4% ઓછો છે. આ મંદી નથી, પરંતુ મોટાભાગના દેશોમાં વૃદ્ધિ ધીમી પડી રહી છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રના અધિકારી શાંતનુ મુખર્જીએ જણાવ્યું હતું કે વિશ્વ અર્થતંત્ર હાલમાં અસ્થિર તબક્કામાં છે. રોકાણમાં વિલંબ અને નીતિગત અનિશ્ચિતતા પરિસ્થિતિને વધુ ખરાબ કરી રહી છે.
અન્ય દેશોની સ્થિતિ પણ નબળી છે
અમેરિકાનો વિકાસ દર 2024 માં 2.8% થી ઘટીને 2025 માં 1.6% થવાની ધારણા છે. ચીનનો વિકાસ દર 2025 માં 4.6% સુધી મર્યાદિત રહી શકે છે. બ્રાઝિલ, મેક્સિકો અને દક્ષિણ આફ્રિકા જેવા વિકાસશીલ દેશોમાં પણ વિકાસ દરમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. યુએનના અહેવાલમાં ચેતવણી આપવામાં આવી છે કે વિકાસશીલ દેશો, ખાસ કરીને ઓછા વિકસિત દેશો માટે પરિસ્થિતિ અત્યંત ચિંતાજનક હોઈ શકે છે, કારણ કે ઓછી નિકાસ કમાણી, દેવાનો બોજ અને ઘટતી આંતરરાષ્ટ્રીય સહાય તેમની વિકાસ યોજનાઓને અસર કરી શકે છે. ૨૦૨૫ માં ઓછા વિકસિત દેશોનો વિકાસ દર ૪.૫% થી ઘટીને ૪.૧% થવાની ધારણા છે.
બહુપક્ષીય સહયોગની જરૂરિયાત
આ અહેવાલ એ વાત પર ભાર મૂકીને સમાપ્ત થાય છે કે વધતા વૈશ્વિક વેપાર તણાવ અને નીતિગત અનિશ્ચિતતા વચ્ચે, બહુપક્ષીય સહયોગને મજબૂત બનાવવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ‘વિકાસશીલ અને સંવેદનશીલ અર્થતંત્રોને લક્ષિત સમર્થન અને નિયમો-આધારિત વેપાર પ્રણાલીને પુનર્જીવિત કરવી ટકાઉ વિકાસ માટે મહત્વપૂર્ણ રહેશે.’