Swachh bharat missionમાં શૌચાલય બનાવવાથી દર વર્ષે 60-70 હજાર બાળકોના જીવ બચ્યા, અમેરિકન સંસ્થાનો અહેવાલ

Swachh bharat mission: સ્વચ્છ ભારત અભિયાન હેઠળ બનાવવામાં આવેલા શૌચાલયોએ દર વર્ષે 60 હજારથી 70 હજાર શિશુઓના મૃત્યુને રોકવામાં મદદ કરી છે. આ માહિતી એક અભ્યાસમાં આપવામાં આવી છે.

હકીકતમાં, અમેરિકાની ‘ફૂડ પોલિસી રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ’ના સંશોધકોની ટીમે 35 રાજ્યો, કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો અને 600 થી વધુ જિલ્લાઓના ડેટાનું વિશ્લેષણ કર્યું. આ વિશ્લેષણમાં 2000 અને 2020 વચ્ચે શૌચાલયની ઉપલબ્ધતા અને પાંચ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોના મૃત્યુ વચ્ચેના સંબંધની તપાસ કરવામાં આવી હતી. આ અભ્યાસ ‘સાયન્ટિફિક રિપોર્ટ્સ’ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયો છે.

અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે જો કોઈ જિલ્લામાં શૌચાલયની ઉપલબ્ધતામાં 10 ટકાનો વધારો કરવામાં આવે તો તે બાળ મૃત્યુદરમાં 0.9 ટકા અને પાંચ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોના મૃત્યુ દરમાં 1.1 ટકાનો ઘટાડો કરે છે. વધુમાં, જો કોઈ જિલ્લામાં શૌચાલયની ઉપલબ્ધતામાં 30 ટકા કે તેથી વધુ વધારો કરવામાં આવે તો તે બાળ મૃત્યુમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો દર્શાવે છે.

આ સંશોધકોએ કહ્યું કે શૌચાલયની ઉપલબ્ધતા અને બાળકોના મૃત્યુ વચ્ચે વિપરીત સંબંધ છે. જેનો અર્થ એ થયો કે જ્યારે શૌચાલયોની સંખ્યા વધે છે ત્યારે બાળકોના મૃત્યુમાં ઘટાડો થાય છે. તેમણે કહ્યું કે આ સ્વચ્છ ભારત મિશનની પરિવર્તનકારી અસર દર્શાવે છે.

સંશોધકોએ એમ પણ કહ્યું હતું કે શૌચાલયની ઉપલબ્ધતા વધારવાના ઘણા ફાયદા છે, જેમ કે મહિલાઓની સુરક્ષા, તબીબી ખર્ચમાં ઘટાડો અને જીવનની ગુણવત્તામાં સુધારો. જો કે, તેમ છતાં, જાતિ અને ધર્મ આધારિત ભેદભાવને કારણે શૌચાલય અપનાવવા અને ઉપયોગમાં અસમાનતાઓ યથાવત છે.

સ્વચ્છ ભારત મિશન કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા 2 ઓક્ટોબર 2014ના રોજ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. તેનો ઉદ્દેશ્ય દેશના રસ્તાઓ, શેરીઓ અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને સ્વચ્છ રાખવાનો છે. આ અભિયાનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ખુલ્લામાં શૌચ કરવાની સમસ્યાને દૂર કરવાનો અને તમામ ગ્રામજનોને શૌચાલય ઉપલબ્ધ કરાવવાનો છે. જુલાઈ 2024 સુધીમાં શહેરી અને ગ્રામીણ ભારતમાં લગભગ 12 કરોડ શૌચાલય બનાવવામાં આવ્યા છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રના આર્થિક અને સામાજિક બાબતોના વિભાગે પણ અભિયાનની પ્રગતિની પ્રશંસા કરી છે અને કહ્યું છે કે 2019 સુધીમાં 6.3 લાખ ગામડાઓમાં 50 કરોડ લોકોએ તેનો લાભ લીધો છે.