India Defence Export : સંરક્ષણ નિકાસના ક્ષેત્રમાં ભારતનું મોટું પગલું, અમેરિકાથી ફ્રાન્સને સંરક્ષણ ઉપકરણોનું વેચાણ

India Defence Export : ભારત પાસેથી શસ્ત્રો અથવા સંરક્ષણ સાધનોની ખરીદીના સંદર્ભમાં ટોચના ત્રણ દેશોમાં અમેરિકા, ફ્રાન્સ અને આર્મેનિયાનો સમાવેશ થાય છે. અમેરિકા, ફ્રાન્સ અને આર્મેનિયા ઉપરાંત અન્ય ઘણા દેશો છે જે ભારતની સંરક્ષણ નિકાસમાં ખૂબ રસ દાખવી રહ્યા છે.

ભારત રક્ષા ક્ષેત્રે આત્મનિર્ભર બનવા તરફ ઝડપથી આગળ વધી રહ્યું છે. ભારત માત્ર આત્મનિર્ભર બની રહ્યું નથી પરંતુ વિશ્વના વિવિધ દેશોમાં સંરક્ષણ સાધનોની નિકાસમાં પણ સક્રિય ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે. ભારત અમેરિકા, ફ્રાન્સ, રશિયા અને અન્ય યુરોપિયન દેશો જેવા ઘણા મોટા દેશોને સંરક્ષણ સાધનો વેચે છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, ભારતે તેના સંરક્ષણ ઉત્પાદનોની ગુણવત્તા અને ઉત્પાદન ક્ષમતા વધારીને વૈશ્વિક શસ્ત્ર બજારમાં પોતાની ઓળખ બનાવી છે. ભારતે 2023-24માં ઘણા દેશોને કુલ 21 હજાર કરોડ રૂપિયાના શસ્ત્રો વેચ્યા છે. જેમાં અમેરિકા, ફ્રાન્સ અને આર્મેનિયા જેવા દેશોનો સમાવેશ થાય છે.
ભારત 100 દેશોમાં હથિયારોની નિકાસ કરે છે
ભારત સરકાર અને ખાનગી કંપનીઓ વિશ્વના લગભગ 100 દેશોમાં હથિયારોની નિકાસ કરી રહી છે. સામાન્ય શસ્ત્રો ઉપરાંત, તેમાં બ્રહ્મોસ સુપરસોનિક ક્રૂઝ મિસાઇલ, ડોર્નિયર-228 એરક્રાફ્ટ, આર્ટિલરી ગન, રડાર, આકાશ મિસાઇલ, પિનાકા રોકેટ અને આર્મર્ડ વાહનો જેવી સંપૂર્ણ શસ્ત્ર પ્રણાલીનો પણ સમાવેશ થાય છે.

આ દેશે સૌથી વધુ હથિયારો ખરીદ્યા છે
ભારતમાંથી હથિયારોનો સૌથી મોટો આયાતકાર આર્મેનિયા છે. તાજેતરમાં, અઝરબૈજાન સાથે સંઘર્ષમાં ફસાયેલા આર્મેનિયાએ ભારત પાસેથી મોટા પાયે હથિયારો ખરીદ્યા છે. આર્મેનિયાએ ભારત પાસેથી આકાશ એર ડિફેન્સ મિસાઈલ સિસ્ટમ, પિનાકા મલ્ટી-લોન્ચ રોકેટ સિસ્ટમ અને 155mm આર્ટિલરી ગન ખરીદી છે.
ભારતનો સંરક્ષણ વેપાર વધી રહ્યો છે
અમેરિકાની વાત કરીએ તો તેણે ભારત પાસેથી સીધા કોઈ શસ્ત્રો ખરીદ્યા નથી, પરંતુ કેટલીક વસ્તુઓના ઘટકો ચોક્કસ ખરીદ્યા છે. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, અમેરિકા અને ફ્રાન્સે ભારતમાંથી સૌથી વધુ સંરક્ષણ ઉપકરણોની આયાત કરી છે. આ દેશોએ ભારતીય સંરક્ષણ ઉદ્યોગના કેટલાક મહત્વપૂર્ણ ઉત્પાદનો જેમ કે હળવા કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટ સાધનો, મિસાઈલ સિસ્ટમ્સ અને અન્ય સંરક્ષણ સાધનોમાં રસ દાખવ્યો છે. અમેરિકા, ફ્રાન્સ અને આર્મેનિયા ઉપરાંત અન્ય ઘણા યુરોપિયન દેશો અને આફ્રિકાના કેટલાક દેશોએ પણ ભારતીય સંરક્ષણ સાધનોમાં રસ દાખવ્યો છે.

સંરક્ષણ ઉદ્યોગમાં રોકાણ અને વિકાસને વેગ મળી રહ્યો છે
ભારત સંરક્ષણ ક્ષેત્રે જે રીતે ઝડપથી પ્રગતિ કરી રહ્યું છે, ભવિષ્યમાં ભારતીય સંરક્ષણ ઉત્પાદનોની માંગ વધુ વધી શકે છે. ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ અને ‘આત્મનિર્ભર ભારત’ જેવા સરકારી અભિયાનો ભારતીય સંરક્ષણ ઉદ્યોગમાં રોકાણ અને વિકાસને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યા છે. તેનાથી ભારતની સંરક્ષણ સાધનોની નિકાસ વધુ મજબૂત બનશે. વૈશ્વિક સંરક્ષણ પુરવઠામાં ભારતની વધતી તાકાત માત્ર ભારતના આર્થિક વિકાસ માટે જ મદદરૂપ નથી પરંતુ શાંતિ અને સ્થિરતા માટે પણ મહત્વપૂર્ણ છે.